سکته مغزی-کاردرمانی و گفتاردرمانی در سکته مغزی
سکته مغزی
سکته مغزی به حالتی گفته میشود که خون به دلایل مختلف به مغز فرد نمیرسسد در نتیجه به دلیل عدم تامین اکسیژن برای مغز فرد دچار سکته مغزی میشود .در سکته مغزی فرد با توجه به مقدار آسیب بعضی از عملکرد های حرکتی ،شناختی یا گفتاری و بلع خود را از دست خواهد داد.سکته مغزی میتواند به دلایل متفاوتی از جمله ترکیدن عروق مغزی یا گرفتگی یکی از عروق مغزی باشد که سکته مغزی به دو دسته سکته مغزی ایسکیمیک و سکته مغزی هموراژیک تقسیم بندی میشود.سکته مغزی معمولا در آقایان بیشتر از خانم ها دیده میشود سکته مغزی از عوامل مهم مرگ میر در ایران و دنیا میباشد سکته مغزی یکی از جدی ترین و خطرناک ترین عارضه هایی است که ممکن است برای مغز اتفاق بیفتد. سکته مغزی معمولا به دلیل ایجاد اختلال در سیستم خونرسانی به مغز یا پاره شدن یکی از رگ های داخل جمجمه اتفاق می افتد و می تواند باعث آسیب های مغزی پایدار یا ایجاد ناتوانی های دائمی و حتی مرگ در افراد شود. سکته مغزی بیشتر در افراد مسن دیده می شود اما در سالهای اخیر به دلیل استفاده از مواد مخدر یا بالا رفتن استرس های روزانه، شاهد بروز سکته مغزی در افراد جوان نیز هستیم.
انواع سکته مغزی
سکته مغزی ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شود. به همین خاطر انواع مختلفی برای سکته مغزی وجود دارد که علائم و شدت هر یک با دیگری متفاوت است و عوارضی که ایجاد می کنند نیز با یکدیگر تفاوت دارد. از شایع ترین دلایل سکته مغزی (85 درصد موارد)بسته شدن عروق مغزی به دلایلی مثل لخته خون یا هر مورد دیگر میباشد که به آن سکته مغزی از نوع ایسکیمیک گفته میشود .دلیل دوم سکته مغزی که به آن هموراژیک گفته میشود و مرگبار تر است سکته مغزی هموراژیک و شامل ترکیدن عروق مغزی میباشد . به طور کلی دو نوع سکته مغزی ایسکمیک و هموراژیک وجود دارد. البته یک نوع سوم نیز وجود دارد که به آن سکته مغزی خفیف و موقتی گفته می شود که معمولاً عوارض طولانی مدتی ندارد اما می تواند زمینه ساز بروز سکته های مغزی با علائم پایدار باشد و حتماً باید به آن رسیدگی شود. .عوارض سکته مغزی بستگی به شدت و منطقه ی درگیری در مغز دارد و ممکن است فلجی اندام ،مشکلات حافظه و شناختی ،مشکلات گفتاری و بلع را در فرد ایجاد کند.معمولا فلج نیمه بدن از علائم شایع در افراد سکته مغزی میباشد.یک سری از عوامل میتواند به افراد برای شناسایی حملات سکته مغزی کمک کننده باشد
از نشانه های آن میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
از بیمار بخواهید بخندد در صورتی که نتواند بخندد میتواند علائم سکته مغزی باشد
از بیمار بخواهید هردودستش را بالا بیاورد در صورتی که نتواند میتواند نشانه ای از سکته مغزی باشد.
از بیمار بخواهید زبان را به بیرون بیاورد در صورتی که نتواند میتواند نشانه ای از سکته مغزی باشد.
سکته مغزی از اورژانس های پزشکی میباشد و نکته ی بسیار مهم آن زمان میباشد .در سکته مغزی زمان بسیار مهم میباشد زمان رسیدن بیمار به بیمارستان درنتیجه اگر علائم سکته مغزی را در افراد پرریسک و در اطرافیان خود دیدید سریع تر برای رسیدن بیمار به بیمارستان اقد ام نمایید.
سکته مغزی ایسکمیک
سکته مغزی ایسکمیک رایج ترین نوع سکته مغزی است و دلیل اصلی ایجاد آن، وجود لخته خون در یک یا چند رگ داخل جمجمه است. به دلیل وجود لخته خون، برای مدتی خونرسانی به یک بخش از مغز مختل می شود و سلولهای آن بخش از مغز نمی توانند اکسیژن و مواد مغذی مورد نیاز خود را دریافت کنند و اغلب سلول ها به سرعت از بین رفته و سکته مغزی ایجاد میشود. با توجه به اینکه کدام یک از بخش های مغز تحت تاثیر این سکته قرار می گیرند، عوارض بعدی آن متفاوت خواهد بود.
سکته مغزی هموراژیک
سکته مغزی هموراژیک به دلیل پاره شدن یک شریان در مغز ایجاد شود. خونی که از شریان پاره شده وارد بخش های دیگر می شود، باعث وارد آمدن فشار اضافی به آن بخش ها و در نهایت مرگ برخی از سلول ها خواهد شد. از علل بروز سکته هموراژیک می توان به پرفشاری خون و برآمدگی بالن مانند دیواره رگ ها در مغز اشاره کرد. سکته مغزی هموراژیک دارای دو نوع متفاوت خونریزی داخل جمجمه ای و خونریزی ساب آراکنوئید است.
علائم سکته مغزی
علائم و عوارض سکته مغزی به سرعت بعد از بروز آن رخ می دهد و خود فرد و اطرافیان او می توانند این علائم را به سرعت تشخیص دهند. علائمی مثل بی حس شدن یا ضعف ناگهانی در بخشی از صورت، بی حس شدن یک بخش از بدن، ایجاد مشکلات در بینایی، ایجاد مشکل در صحبت کردن و تلفظ کلمات، ایجاد مشکلات ناگهانی در راه رفتن و حفظ تعادل و بروز سردرد شدید بدون وجود دلیل مشخص از جمله علائمی هستند که بعد از بروز آنها باید به سرعت به پزشک مراجعه کرد و تحت معاینه قرار گرفت.
پس از بروز سکته مغزی هرچه مراجعه به پزشک در زمان کمتری صورت بگیرد و درمان بیمار سریعتر آغاز شود، روند درمان بهتر صورت گرفته و می توان از دائمی شدن عوارض سکته مغزی جلوگیری کرد. در برخی از سکته های مغزی که احتمال مرگ افراد وجود دارد، مراجعه به پزشک در سریعترین زمان ممکن حیاتی است و ممکن است که باعث نجات جان بیمار شود. پس در صورت داشتن چنین علائمی به هیچ وجه آن را نادیده نگیرید و حتماً به یک پزشک مراجعه کنید.
عوارض سکته مغزی
مغز انسان یکی از پیچیده ترین اندام های زیستی شناخته شده در جهان است و هر قسمت از آن کنترل بخش مشخصی از رفتارها، احساسات، حرکات و شاخصه های شناختی و هویتی انسان را به عهده دارد. سکته مغزی ممکن است در قسمت های مختلفی از مغز رخ داده و بخش خاصی از مغز را تحت تاثیر قرار دهد. به همین علت ممکن است که به دلیل سکته مغزی هر یک از بخش های مغز دچار مشکل شده و عوارض جانبی متفاوتی در فرد بروز نماید. در اینجا به برخی از عوارض شایع پس از سکته مغزی می پردازیم:
ایجاد مشکل در حافظه و فرایند تفکر
اغلب افراد پس از سکته مغزی دچار نوعی از فراموشی می شوند و نمی توانند جزئیات را به خوبی به خاطر بیاورند. آنها همچنین دچار اشکال و سختی برای فکر کردن درباره چیز های مختلف می شوند.
ایجاد مشکل در کنترل ماهیچه ها
در نتیجه سکته مغزی ممکن است که فرد کنترل بخشی از ماهیچه های خود را از دست بدهد و مشکلاتی برای راه رفتن یا حفظ تعادل داشته باشد.
ایجاد مشکل در صحبت کردن و بلعیدن غذا
یکی از عوارض شایع بعد از سکته مغزی ایجاد مشکل در کنترل ماهیچه های گلو و دهان است که باعث می شود فرد نتواند به خوبی صحبت کرده و غذا بخورد.
بروز درد در قسمت های مختلف بدن
ممکن است بر اثر سکته مغزی عصب های هر یک از قسمتهای بدن دچار مشکل شده و در نتیجه فرد درد بدون دلیل را از برخی از قسمت های بدن احساس کند.
توانبخشی بعد از سکته مغزی
همانطور که گفته شد سکته مغزی یک عارضه جدی است که مشکلات و ناتوانی های مختلفی را در فرد ایجاد می کند. یکی از بهترین راه ها برای کمک به چنین افرادی، استفاده از خدمات توانبخشی است. توانبخشی شامل کاردرمانی، فیزیوتراپی و گفتار درمانی است که هر یک از آنها به بیمار کمک می کنند راحت تر و سریعتر به زندگی عادی خود برگشته و با مشکلات و عوارض سکته مغزی کنار بیاید.
کاردرمانی برای بیماران سکته مغزی
کاردرمانگر به بیماران کمک می کند که بتوانند کارهای روزانه خود مثل حمام رفتن، رفتن به خرید، آشپزی و کارهایی از این قبیل را بدون نیاز به کمک دیگران و مستقل از آنها انجام دهند. کاردرمانی برای افرادی که پس از سکته مغزی دچار مشکلات حرکتی و کنترل ماهیچه می شوند، بسیار تاثیر گذار خواهد بود. در کاردرمانی بعد از سکته مغزی با استفاده از تمرینات حرکتی زود هنگام سعی میشود که مراحل حرکتی و کنترل حرکتی به بیمار برگردد .در حقیقت کاردرمانان متخصصینی هستند که با استفاده از تمرینات حرکتی در مراحل ابتدایی سکته مغزی سعی میکنند که بیمار توان حرکتی خود را بازیابی کند .در مرحله بعد زمانی که بیمار دچار سفتی های عضلات میشود در افراد سکته مغزی کاردرمان با استفاده از تمرینات کششی سعی در کاهش تن عضلانی و ایجاد حرکات از دست رفته در بیماران کند .بسیاری از بیماران که دچار سکته مغزی میشوند از خدمات کاردرمانی استفاده نمیکنند .در صورتی که اذستفاده از تمرینات کاردرمانی در ابتدای مسیر سکته مغزی میتواند به درمان افراد سکته مغزی بسیار کمک کند .
گفتار درمانی برای بیماران سکته مغزی
بیمارانی که پس از سکته مغزی دچار مشکلات گفتاری و بلع می شوند، می توانند از گفتار درمانی برای بهبود وضعیت خود کمک بگیرند. یکی از مشکلات شایع در افراد سکته مغزی مشکلاتی در بلع و غذا خوردن این افراد میباشد .در حقیقت به دلیل ضعف عضلات و تن نامناسب در عضلات دخیل در بلع بیمار نمیتواند بلع خوبی داشته باشد .در این افراد گفتاردرمانی بسیار کمک کننده خواهد بود .در حقیقت در گفتاردرمانی با استفاده از ماساژ های مخصوص و تمرینات بسیار مناسب سعی میشود تا تن عضلات موثر در بلع بیمار به حالت طبیعی برگردد و بیمار بتواند بلع موثری داشته باشد .یکی از عوارض بلع نامناسب در بیمران سکته مغزی عفونت ریه میباشد که میتوان با درمان آن سیاری از عوارض بیماری را کاهش داد .
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی پس از بروز مشکلات حرکتی بعد از سکته مغزی بسیار مفید خواهد بود و می تواند به فرد کمک کند که هماهنگی بین حرکات خود را بازیافته و راحت تر بتواند از ماهیچه های بدن خود استفاده کند.
مراکز درمان سکته مغزی
یکی از مراکز درمانی بسیار خوب برای افراد سکته مغزی مرکز مهر آفرین میباشد .در این مرکز که یکی از مراکز تخصصی سکته مغزی میباشد با استفاده از کادری بسیار با تجربه و مجرب که همگی درمانگران بسیار خوبی میباشند با استفاده از آخرین تمرینات علمی و به روز سعی میکنند که به درمان بیمارن کمک کنند .مرکز درمان سکته مغزی در افسریه یکی از مراکز بسیار خوب تهران برای درمان و توانبخشی بیماران سکته مغزی میباشد .
