ام اس 

ام اس  یا  multiple sclerosisکه به اختصار MS  مینامند یکی از بیماری های خود ایمنی میباشد که شیوع زیادی در جوامع صنعتی از جمله ایران دارد که در سال ۱۸۶۸ توسط ژان-مارتن شارکو یک عصب‌شناس و استاد آسیب‌شناسی آناتومی اهل فرانسه  توصیف شد. این بیماری یک بیماری خودایمنی میباشد. بدین معنی که سیستم ایمنی بدن به حمله به بخشی از سیستم عصبی باعث اختلال در آن شده در نتیجه علائم پاتولوژیک در فرد ظاهر میشود. در اکثر سلول های سیستم عصبی بدن ما به دور سلول ها ماده ای به نام غلاف (شبیه به غلاف دور سیم برق) وجود دارد. در بیماری ام اس سیستم ایمنی به این غلاف حمله کرده در نتیجه در ام اس هدایت پیام عصبی با اختلال مواجه میشود. با توجه به منطقه درگیر علائم فرد ممکن است متفاوت باشد. بیماری با توجه به علائم ظاهری چندین نوع میباشد.

ام اس چیست

ام اس همانطور که در بالا اشاره شد یک بیماری خود ایمنی میباشد که به دلایلی که بعدا به آن اشاره خواهیم کرد خود سیستم ایمنی به سیستم عصبی حمله میکند. این حمله میتواند فقط به غلاف دور عصب باشد یا به کل سیستم عصبی حمله ور باشد. این عامل به عوامل مختلفی بستگی دارد و میتواند از خود علائم مختلفی را نشان دهد. همچنین این اختلال دارای شدت و ضعف های مختلفی میباشد که هر بیمار ممکن است درجاتی از آن را تجربه کند. در این مقاله سعی میکنیم به انواع ام اس اشاره کنیم.

علائم ام اس چیست

ام اس دارای علائم مختلفی میباشد.ولی معمولا با علائم بینایی شروع میشود. دوبینی و تار شدن دید از اولین نشانه های این اختلال میباشد. سرگیجه، اختلالات تعادلی، مشکلاتی در راه رفتن و تعادل، سفتی یا اسپاسم در عضلات و مشکلات گوارشی میتواند از علائم اولیه ام اس میباشد. تشخیص دقیق این اختلال باید توسط پزشک مغز و اعصاب صورت پذیرد و نیازمند آزمایشات و عکس های مخصوص به خود میباشد.

علائم ام اس در زنان

این اختلال دارای علائم عمومی میباشد که در زنان نیز صدق میکند.

·         اختلالات بینایی

·         اختلالات در تعادل

·         اختلالات در راه رفتن

·         سفتی یا اسپاسم در عضلات

·         ضعف در عضلات

انواع ام اس:

ام اس دارای انواع مختلف با شدت درجات مختلفی میباشد. برای شناخت هرچه بهتر آن سعی کردیم به آن اشاره کنیم:

عود  بهبود

در نوع عود شونده – بهبودشونده حدود 70 % بیماران در ابتدای شروع بیماری شان در این گروه قرار می گیرند در حقیقت این نوع از ام اس شایعترین گروه میباشد که در این نوع بیمار به طور ناگهانی دچار حملات می شود که یک یک یا چند علائم را بیمار از خود نشان میدهد سپس بیمار ام اس تا حد زیادی خوب می شود و ام اس تا وقوع حمله بعدی پیشرفت نمی کند و حمله بعدی می تواند خیلی زود یا سالها بعد اتفاق بیفتد . در واقع ویژگی اصلی این نوع ام اس عود های غیرقابل پیش بینی پس مدتی از هفته ها تا سال ها ممکن است به طول بکشد و بیماری در طی این مدت خاموش باشد. گاهی اوقات بین حملات برخی نشانه ها بهبود می یابند که به آن ام اس خوش خیم گفته می شود .

نوع پیشرونده اولیه

در نوع دیگر بیماری ام اس ، نوع پیشرونده اولیه می باشد که حدود پانزده درصد  بیماران ام اس در این طبقه قرار میگیرند . دراین نوع بیماران به طور پیوسته حالشان بد می شود و در بین حملات حالشان هیچ بهبودی نمی یابد ، در این نوع ام اس معمولا ناتوانایی شدیدی برای بیمار ام اس به وجودمی آید . سن شروع ام اس پیشرونده اولیه  معمولاحدودچهل سالگی است و شیوع آن در زنان و مردان یکسان میباشد.

نوع پیشرونده ثانویه

در این نوع از ام اس بیمار بعد از مدتی رو به وخامت میرود .درحقیقت در نوع ام اس از نوع پیشرونده اولیه بیمار از همان ابتدا علائمش رو به پیشرفت میباشد اما در نوع ثانویه این بیماری بعد از مدتی رو به پشیرفت میرود و در ابتدا شرایط بیمار ثابت مبیاشد. این بیماران در نوع عود - بهبود قرار دارند و در آخر نیز به نوع پیشرونده تغییر می کنند ، در مدت ده سالی که از شروع بیماری ام اس می گذرد حدود پنجاه درصد بیماران که در نوع عود – بهبود قرار داشتند در نوع پیشرونده ثانویه قرار می گیرند و در طول بیست و پنج  سال این میزان به نود درصد می رسد . علائم و نشانه های  ایجاد شده پس از عود ام اس کاملا برطرف نمی شود و میزان مشکلات همواره افزایش می یابد ، برای تشخیص اینکه بیماری به مرحله ام اس ثانویه پیش روند وارد شده خواه دوره های عود ادامه یابد یا خیر ، فرد باید حداقل به مدت شش ماه دچار وخامت پیوسته بیماری گردد .

نوع پیشرونده – عود کننده

بیمارانی که به این نوع از بیماری  ام اس مبتلا می شوند از ابتدا دچار علائم پیشرونده ای هستند اما در طی آن دچار حملات گذرا نیز می شوند که علائم آن ظاهر شده و بعد از مدتی از بین می رود . حدود ده درصد بیماران به این نوع از ام اس دچار می شوند که بعد از چهل  سالگی شروع می شود .

درمان ام اس:

اگرچه هنوز درمانی قطعی برای این بیماری پیدا نشده است اما پزشکان با تجویز داروهایی سعی بر کاهش علائم و کنترل بیماری میکنند .از جمله این دارو ها میتوان ه موارد زیر اشاره کرد .اما باید بدانید علائم هربیماری و داروهای مصرفی وی باید حتما تحت نظر پزشک متخصص خود باشد :

کورتیکو استروئیدها: این دسته از داروها مثل پردنیزولون خوراکی و داروی پردینوزول وریدی که در حقیقت برای کاهش التهاب تجویز میشود.این نوع از دارو ها نیز مانند هر داروی دیگری یک سری عوارض ممکن است داشته باشند که از آن جمله میتوان به بی خوابی،احتباس مایعات در بدن ،نوسانات خلقی و... اشاره کرد

تبادل پلاسما: در این روش درمانی مقداری خون  از بدن بیمار گرفته میشود سپس با دستگاهی مخصوص اجزای آن جداشده بخشی از سلول ها را با ماده ای که حاوی البومین میباشد جایگزین میکنند سپس این ترکیب را به بدن بیمار برمیگردانند.

داروی اینترفرون بتا: این دارو یکی از داروهای شایع در بیماری ام اس میباشد.که تزریق آن به صورت عضلانی یا زیر جلدی میباشد که بر کاهش شدت و علائم بیماری موثر میباشد..این دارو نیز دارای یک سری عوارض مثل بیماری آنفولانزا یا واکنش هایی در محل تزریق میباشد

گلاتیرامر استات: این دارو نیز به صورت تزریقی میباشد که در کاهش حمله سیستم ایمنی بدن به سلول های عصبی کمک کننده میباشد.

دیمتیل فومارات: این دارو به صورت خوراکی میباشد که کاهش دهنده دوره عود بیماری میباشد.عوارض جانبی این دارو شامل گرگرفتگی عضلات ،حالت تهوع و کاهش تعداد گلبول های سفید خون میباشد.در طی مصرف این دارو معمولا پزشک معالج سنجش های دوره ای خون بیمار را انجام میدهد.

کاردرمانی در ام اس:

همانطور که در بالا هم به آن اشاره شد، درمان های توانبخشی از جمله کاردرمانی در بیماران ام اس از اهمیت بسیار بالایی برخوردار میباشد. بیماران ام اس در کنار دارودرمانی خود دریافت خدمات کاردرمانی را با صلاحدید پزشک خود میتوانند دریافت کنند. خدمات کاردرمانی در بیماران ام اس بستگی به مرحله ی بیماران دارد. کشش عضلات دچار سفتی که معمولا عضلات آشیل و عضلات داخلی ران جزو آن میباشند از اهداف کاردرمانی کششی در این بیمران میباشند. تقویت عضلات ضعیف شده نیز از اهداف کاردرمانی در بیمران ام اس میباشد. در این بیماری به دلیل ضعف اعصاب، ضعف عضله نیز اتفاق می افتد. بنابراین اهمیت زیادی دارد که بیمار ام اس با تقویت عضلات ضعیف شده در کاردرمانی این مشکل را برطرف کند. یکی از دلایل ضعف در تعادل این بیماران ضعف در عضلات آنان میباشد که با تمرینات تقویتی که به بیمار داده میشود میتوان بسیاری از مشکلات این بیماران را کاهش داد.

گفتاردرمانی در ام اس:

گفتاردرمانی نیز در کنار کاردرمانی در بیمارن ام اس که دچار مشکلاتی در تار های صوتی خود و مشکلاتی در تنفس شده اند ضروری میباشد. این مشکلات معمولا در بیمارن ام اس به دلیل ضعف عضلات دخیل در بلع یا تنفس یا صحبت کردن اتفاق می افتد. در گفتاردرمانی با تقویت عضلات دخیل در آن بسیاری از مشکلات بیمار کاهش پیدا میکند.

کاردرمانی در منزل برای بیماران ام اس

بسیاری دیگر از بیماران ام اس توانایی مراجعه به مراکز درمانی را به خاطر شرایط بیماری خود ندارند. این بیماران به خاطر شرایط مختلف باید خدمات توانبخشی خود را در محیط منزل دریافت کنند. کاردرمانی در منزل برای بیماران ام اس برای این موارد مهم میباشد. در این حالت کاردرمان با مراجعه به منزل بیماران با ارائه ی تمرینات درمانی در محیط منزل اقدام به درمان بیماران ام اس میکند. برای بیماران ام اس که توانایی مراجعه به محیط کلینیک های کاردرمانی را ندارند این مسئله بسیار مهم میباشد.