ضایعه نخاعی

ضایعات نخاعی به معنای اسیب دیدگی سیستم عصبی خارج شده از نخاع میباشد که این آسیب دیدگی میتواند به صورت کامل یا ناقص باشد که هرکدام میتواند علائم خاص خود را داشته باشد. در ضایعه نخاعی قسمت های مختلفی از بدن به دنبال آسیب دیدگی سیستم عصبی مرکزی مختل میشوند. سیستم های داخلی بدن و حتی عروق بدن نیز میتوانند به دنیال آسیب دیدگی سیستم عصبی مرکزی دچار اختلال در عملکرد خود شوند. آسیب های نخاعی بسته به نوع مهره ی آسیب دیده میتواند در اندام تحتانی یا فوقانی عارضه ایجاد کند. مهمترین دلیل ضایعات نخاعی را تروما یا ضربه میدانند اما دلایل دیگری نیز هستند که میتواند ضایعات نخاعی را نیز ایجاد کند. همراه ما در این مقاله برای داشتن اطلاعات بیشتر در مورد عارضه های ضایعات نخاعی باشید.

ضایعه ی نخاعی چیست

ضایعه ی نخاعی یکی از شایع ترین عارضه های تصادفات رانندگی میباشد. در این نوع آسیب دیدگی اعصاب از گردن تا کمری به دلایل مختلفی که بیشترین دلیل آن ضربات مثل تصادفات رانندگی میباشد ایجاد میشود. به دلیل این آسیب و بسته به شدت و مکان آن فرد میتواند علائم مختلفی را از خود نشان دهد. همانطور که در شکل زیر میبینید اعصاب مختلفی از بین مهره های ستون فقرات عبور میکنند که آسیب به این مهره ها میتواند باعث ایجاد ضایعه نخاعی در فرد شود. ضایعه ی نخاعی میتواند به صورت کامل یا ناقص باشد. آسیب ضایعه نخاعی به صورت کامل بدین معنی است که ارتباط بخش بالایی و پایینی به صورت کامل قطه شده است و نخاع به صورت کامل قطه شده است. در این حالت فرد تمامی علائم زیر سطح ضایعه را از دست میدهد و جبرانی برای آن نمیتوان متصور بود. اما در آسیب دیدگی به صورت ناقص نخاع به صورت کامل از بین نمیرود و بخشی از این ارتباط باقی میماند. برای همین موضوع فرد یک سری علائم پیدا میکند که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.

برای مطالعه مقالات درباره روش های درمان سکته مغزی روی آن کلیک کنید.

علائم ضایعه نخاعی

 همانطور که در بالا ذکر شد ضایعه نخاعی به دو صورت کامل و ناقص میباشد که هرکدام دارای علائم مخصوص به خود میباشند.

ضایعه نخاعی کامل:

در این حالت ارتباط های بخش بالایی نخاع با بخش پایینی آن به صورت کامل از بین رفته است و هیچ ارتباطی بین آن ها وجود ندارد. در این حالت رفلکس های نخاعی فرد از بین میرود. قسمت های پایینی نخاع دیگر حرکتی نخواهند داشت و فلجی کامل برای بیمار اتفاق خواهد افتاد. در این حالت بیمار نمیتواند روی آن بخش وزن اندازی کند و عملا انقباض عضلات در زیر سطح ضایعه از بین میرود. در حال حاظر درمان کامل و گسترده ای برای این نوع ضایعه نخاعی به وجود نیامده است و بسیاری از بیماران چشم انتظار درمان های آینده میباشند.

ضایعه نخاعی ناقض:

در این حالت نخاع دچار ضربه و آسیب دیدگی میشود اما به صورت کامل قطع نمیشود. در این حالت بیمار دچار علائمی میشود. شوک نقاعی معمولا اولین علائم آن میباشد. در این حالت که ممکن اس از چند ساعت تا چند ماه باشد. در این حالت علائم حرکتی زیر سطح ضایعه از بین میروند و رفلکس های حرکتی از بین میروند. ضایعه نخاعی به صورت ناقص بسته به نوع منطقه ی آسیب میتواند علائم مختلفی را داشته باشد که به صورت زیر نام گذاری میشود.

سندرم براون سکوارد

سندرم طناب مرکزی

سندرم طناب پیشین

و سندرم طناب پسین

ضایعه نخاعی گردن

آسیب نخاعی از ناحیه ی گردن اگر به صورت کامل باشد میتواند فلجی تمامی اندام ها را به دنبال داشته باشد و اگر به صورت ناقص باشد علائم ذکر شده در بالا را میتواند برای تمامی اندام ها به وجود آورد که به آن تتراپلژی میگویند. این نوع از ضایعه نخاعی شدید ترین حالت آن میباشد که تمامی اندام های بیمار را درگیر میکند. در شکل زیر مهره های گردنی و آسیبی که میتوان به آن وارد شد را مشاهده میکنید.

آسیب نخاعی کمری

بعد از گردن مهره های کمری میباشند که به تعداد 12 عد مهره های کمری در بدن میباشند. آسیب به این مهره ها و اعصاب آن میتواند باعث ضایعه نخاعی کمری را ایجاد کند. در این حال بیمار در زیر سطح ضایعه دچار آسیب هایی میشود. در این حالت بازو ها یا پاها میتواند درگیر کند. همچنین میتواند علائم زیر را ایجاد کند:

ü        از بین رفتن حس هایی در منطقه ی تناسلی یا رکتوم

ü       از دست رفتن کنترل ادرار و مدفوع

ü       مشکلاتی در انقباض عضلات در پاها و از دست دادن حس در ناحیه ی پاها

ü       مکشلاتی مثل کمردرد و تب

ü       درد بعد از سقوط

درمان ضایعه نخاعی

درمان در ضایعه نخاعی شامل چندین بخش و قسمت میباشد. هرکدام از درمان ها در یک مرحله یا فاز انجام میشود. ابتدایی ترین فاز که فاز حاد نام دارد درمان های پزشکی صورت میگیرد. در این فاز بیمار باید شرایطش پایدار شود. بنابراین مداخلات پزشکی در این مرحله بسیار مهم و حیاتی میباشند. این مرحله ممکن است چندین روز به طول بیانجامد تا بیمار به شرایطی برسدکه بتواند بدون مداخلات پزشکی پایدار بماند. عبور از شوک نخاعی و دیگر مراحل در این مرحله قرار میگیرد.

فاز بعدی درمان و یکی از مهمترین بخش های درمان فاز توانبخشی در آن میباشد که باعث بهبود توانایی های از دست رفته در بیمار میشود. فیزیوتراپی و کاردرمانی از درمان های توانبخشی میباشند که میتوانند باعث بهبودی بسیاری از توانایی های از دست رفته در بیماران شوند. تقویت عضلات در فاز توانبخشی یکی از مهمترین فعالیت های صورت گرفته میباشد که میتواند بسیاری از مشکلات را در بیماران برطرف سازد. در ادامه به صورت تخصصی به کاردرمانی و فیزیوتراپی در ضایعه نخاعی میپردازیم.

کاردرمانی در ضایعه نخاعی

یکی از مهمترین درمان ها در افراد ضایعه نخاعی در فاز توانبخشی کاردرمانی میباشد. کاردرمانی در این بیماران شامل تقویت عضلات، بررسی محیط زندگی، آموزش مسائل و فعالیت های روزمره و بسیاری دیگر از مشکلات را میتواند بهبود دهد. در حقیقت در کاردرمانی در افراد ضایعه نخاعی بسیاری از تمرینات تقویتی در این افراد انجام میپذیرد و کاردرمان با استفاد ه از ابزار هایی که در اختیار دارد عضلاتی که در زیر سطح ضایعه قرار دارند و نیازمند تمرینات تقویتی برای حفظ قدرت عضلات هستند انجام میگیرد.

مرکز کاردرمانی برای ضایعه نخاعی

مراکز کاردرمانی مخصوص افراد ضایعه نخاعی در سطح تهران وجود دارند که بیماران ضایعه نخاعی را درمان میکنند. این مراکز دارای کاردرمانایی با تخصص ضایعه نخاعی میباشند و دارای تجهیزات درمان افراد ضایعه نخاعی را دارا میباشند. مراکز دولتی و مراکز خصوصی که دارای کاردرمانانی با تجربه ی ضایعات نخاعی میتوانند برای برطرف کردن مشکلات این افراد اقدام نمایند.

سخن پایانی:

ضایعه نخاعی یکی از رایج ترین عوارض حوادث رانندگی میباشند که میتواند بیماران را تا آخر عمر درگیر و وابسته کند. ضایعه نخاعی بسته به کامل یا ناقص بودن دارای علائم مختلفی میباشد که میتواند از فلجی کامل تا ضعف در قسمت های مختلف بدن با توجه به سطح ضایعه را ایجاد کند. بعد از مداخلات پزشکی برای تثبیت بیمار اولین اقدامات توانبخشی در افراد ضایعه نخاعی کاردرمانی و فیزیوتراپی میباشد که تمرینات تقویت عضلات را برای جلوگیری از ضعف در عضلات درگیر انجام میدهند.