اختلال بلع

بیماری های گوارشی انواع مختلفی دارد که یکی از شایع ترین این بیماری ها اختلال در بلع است. بلع به معنای عبور مواد جامع و یا مایع از داخل مجرای دهانی به سمت معده میباشد.در این عمل عضلات مختلفی در بلع نقش دارند.در صورتی که این مسیر با عوامل مختلف به مشکل برخورد کند عبور مواد مختلف در این مسیر به مشکل بخورد خواهد کرد درنتیجه به آن اختلال بلع گفته میشود. اختلال در بلع اینگونه است که فرد هنگام قورت دادن غذا و مایعات یا به اصطلاح همان بلع دچار مشکل میشود و گاها انرژی زیادی برای قورت دادن غذا صرف میکند. در این مقاله میخواهیم به اختلال بلع بپردازیم.

فرایند بلع چگونه است

فرایند بلع برای ادامه حیات واجب است و تمامی موجودات زنده به بلع نیاز دارند. بلع درست از ورود غذا و مایعات به ریه و مری جلوگیری میکند، در واقع از پریدن غذا به داخل گلو جلوگیری میشود. هنگام بلعیدن غذا و مایعات هم زمان چندین ماهیچه درگیر هستند و هر کدام یک کار را انجام میدهند. وقتی غذا و سایر خوراکی ها وارد دهان میشود،به کمک زبان تمامی غذا یا مایعات داخل دهان به پشت گلو هدایت میشوند. پس از وارد شدن غذا به داخل گلو،فلپ کوچک یا به زبان ساده تر(زبان کوچک)نای را پوشش میدهد تا غذا وارد مری نشود در بلع اختلالی ایجاد نکند و غذا را به سمت معده هدایت میکند.

پس از وارد شدن غذا به نای، غذا وارد مری میشود و مری غذا را به سمت معده هدایت میکند و دریچه ای در انتهای مری وجود دارد که غذا را به طور کامل داخل معده تخلیه میکند. هنگامی که اختلالی در هرکدام از این فرایند ها ایجاد شود،و بیمار را با مشکلی رو به رو کند به اصطلاح طرف دچار اختلال در بلع شده است.

اختلال بلع چیست

اختلال بلع مشکلی است که در آن فرد به راحتی نمیتواند غذا یا مایعات بخورد و به محض خوردن چیزی معمولا مواد سفت شروع به سرفه میکند و در اصطلاح غذا در گلویش میپرد. در واقع اختلال بلع این است که فرد به راحتی قادر به قورت دادن غذا یا مایعات نیست و به سختی فرایند بلع را انجام میدهد؛ و فرد پس از خوردن غذاهای سفت و سرخ شده پی در پی سرفه میکند به اصطلاح غذا در گلویش میپرد.

به طور مثال افرادی که سکته مغزی و یا حتی قلبی کرده اند تا حدودی با خوردن غذا و مایعات مشکل دارند و بعد از مدتی قدرت بلعیدن را از دست میدهند. اختلال بلع ممکن است همراه درد یا بدون درد باشد.عمل بلع ممکن است در ظاهر عملی بسیار ساده به نظر برسد اما در حقیقت بالغ بر 50 عضله در این عمل نقش دارند .اختلال بلع ممکن است همراه با یک بیماری مانند سکته مغزی یا بدون بیماری خاصی باشد .اختلال بلع در صورت تشخیص حتما باید تحت درمان قرار گیرد چرا که در اختلال بلع ممکن است تبدیل به بیماری های تنفسی مانند ذات الریه گردد.

اختلال بلع در کودکان

اختلالات بلع هم در کودکان مشاهده میشود هم در بزرگسالان. این میتواند به دلایل و بیماری های مختلفی صورت پذیرد. اختلال بلعی در کوکان ممکن است با شروع انواع بیماری ها خود را نشان دهد. در کودکان سی پی یا فلج مغزی این اختلال به دلایلی مثل ضعف عضلات دخیل یا اسپاسم عضلات و عدم حرکت مناسب این عضلات میتواند به وجود آید. در بیماری های مختلفی در کودکان این اختلال میتواند به وجود آید. از بعضی از سندرم های ژنتیکی تا بعضی از بیماری های خاص دیگر مثل سی پی یا اوتیسم نیز که در بالا توضیح داده شد. بعضی دیگر از عوامل محیطی مانند ضربه های سنگین به سر کودک که میتواند اختلالات مختلفی را به وجود آورد میتواند باعث به وجود آمدن اختلالات بلع نیز شود. بنابراین این بیماری های مختلف میباشند که میتواند باعث به وجود آمدن اختلال بلع شوند و از بیماری های مختلفی سرچشمه بگیرد.

اختلال بلع در بزرگسالان

در بزرگسالان نیز این اختلال میتواند به دلایل زیادی اتفاق بی افتد. اما مهمترین آن سکته مغزی میباشد. در بزرگسالان وقتی سکته مغزی اتفاق می افتد میتواند اختلالات بلع را به همراه داشته باشد. در این مواقع بیمار نمیتواند به درستی غذا را قورت دهد و حالت های بسیار ناخوشایندی برایش اتفاق میافتد. بنابراین در این مرحله برای درمان به متخصصین گفتار و زبان یا گفتاردرمانان احتیاج پیدا میکند. در این مرحله گفتاردرمان با ارائه ی تمرینات لازم به درمان این بیماران به صورت تدریجی میپردازد.

انواع اختلال بلع چیست

1ـ دیسفاژی دهان یا همان دشواری در بلع. این اتفاق زمانی رخ میدهد که در دهان مشکلی ایجاد شود و معمولا با حرکت زبان این اتفاق میفتد.

2ـدیسفاژی حلق یا دشواری اختلال بلع در حلق: این نوع مشکل مربوط به عبور غذا از گلو است.

3ـ دیسفاژی مری یکی دیگر از اختلالات بلعی است که پس از غذا قادر به عبور غذا از مری نیست.

اختلال بلع از چه سنی آغاز میشود و علائم آن چیست

اختلال بلع ممکن است از هر سنی آغاز شود و در هرسنی رخ میدهد ولیکن در افراد دارای سن های بالاتر شایع تر است و در هر فرد و هر سن علت اختلال در بلع مختلف است.

اختلال بلع و دشواری در بلع از بیماری های طبیعی در دوران کهنسالی دیده نمیشود بلکه کاملا جدی باید با آن برخورد کرد.

علائم اختلال بلع 

در اختلال بلع عبور مواد مختلف از مجاری دهانی به سختی صورت میپذیرد و فرد نمیتواند به راحتی غذای خود را تمام کند و به اصطلاح غذا در گلوی فرد گیر میکند. اختلال در بلع گاها با دردی رو به رو میشود گه قدرت بلع را از فرد بگیرد و بیمار آن را به صورت گیر کردن غذا در گلوی خود احساس میکند و ابراز میکند. اختلال بلع گاهی در بعضی افراد آنقدر دردناک است که بلعیدن یکسری از مایعات هم برای فرد مشکل ساز است. در اختلال بلع چندین نشانه وجود دارند که عبارت اند از:

• احساس گیر کردن غذا در گلو
• احساس سفتی یا سنگینی در گلو
• سرفه کردن هنگام غذا خوردن
• استفراغ در هنگام خوردن غذا
• ابتلا به بیماری های تنفسی
• احساس خفگی در هنگام خوردن غذا
• شنیدن صدای غر غر هنگام بلع

برای مشکل بلع به چه دکتری مراجعه کنیم

بلع میتواند به دلیل اختلالات و بیماری های مختلف به وجود آید. بنابراین باید در ابتدا به دنبال علت آن بود. در صورتی که اختلال بلع به دنبال سکته مغزی یا مشکلات مغزی باشد در ابتدا به متخصص مغز و اعصاب و به دنبال آن به یک گفتاردرمان که در حیطه بلع کار میکند مراجعه باید نمود

علت های اختلال بلع

اختلال بلع علت های مختلفی دارد که میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

1. اختلالات مغزی: به صورت کلی مغز فرمانده بدن میباشد و دارای یک سری اعصاب پیام رسان به عضلات دخیل در عمل بلع در افراد میباشد در صورتی که اختلالی در این اعصاب ایجاد شود ممکن است بیمار دچار اختلال در بلع گردد .ای اختلال ها میتواند علت های مختلفی داشته باشد که عبارت اند از:

• سکته مغزی: در سکته مغزی به دلیل عدم رسیدن اکسیژن میتواند باعث اختلال به اعصاب یکی از عضلات دخیل در بلع گردد.
• تومور های مغزی :تومور ها چه در ناحیه های مرتبط با عضلات دخیل در بلع و چه در مغز بیمار میتوانند باعث ایجاد اختلال بلع گردند.
• انواعی از بیماری ها ی عصبی عضلانی نظیر ام اس  ،ای ال اس و یا هانتیگتون و الزایمر نیز میتوانند در اختلال بلع تاثیر گذار باشند.
• همچنین در بعضی از بیماری هایی که شناخت بیمار را درگیر میکند نیز اختلال در بلع را به وجود می آورد

2. اختلالات عملکرد عضلات دخلیل در بلع

اختلال عملکرد عضلات دخیل در بلع میتواند باعث اختلال در بلع شود. این اختلالات میتواند به شکل های زیر باشد.

فلج مغزی:این بیماری که به نام سی پی شناخته نیز میشود ممکن است باعث عدم هماهنگی بین عضلات درگیر در بلع شود و این قضیه باعث اختلال دربلع میشود.

بیماری های عصبی عضلانی:بعضی از بیماری های عصبی عضلاتی مانند انواعی ازنوروپاتی ها یا میوپاتی ها یا انواعی دیگر باعث درگیری عضلات دخیل دربلع شود و اختلال در بلع را ایجاد کند.

برای تشخیص اختلال در بلع ابتدا پزشک متخصص با بررسی بیمار سابقه ی بیماری در خود یا خانواده ،مشکلات عصبی و یا عضلانی به ارزیابی بیمار میپردازد.همچنین پزشک برای تشخیص نهایی نیز ممکن است چند نمونه ازمایش و یا تصویربرداری نیز درخواست کند که عبارت اند از:

آندوسکوپی فوقانی

انواعی از تست های بلع

ازمایش خون

مانومتری

عوارض اختلالات بلع

در هنگامی که یک بیمار دچار مشکل اختلال بلع میباشد نمیتواند از بسیاری از مواد غذایی استفاده مناسبی داشته باشد. در این هنگام بسیاری از املاح نمیتواند به درستی به بدن بیمار برسد. و مشکلات گوارشی میتواند برای فرد ایجاد کند. همچنین بیمارانی که بلع آن ها دچار مشکلاتی میشود نمیتوانند به راحتی غذا بخورند و دائما دچار سرفه و مشکلات بعد از آن میشوند. مشکلات بعد روانی نیز میتواند برای بیماران در نتیجه عدم درمان به وجود آید.

درمان اختلال بلع

در افرادی که ابتلا به اختلالات بلع میباشند چندین درمان مطرح میباشد .در ابتدا باید علت این اختلال مطرح شود یعنی پزشک تشخیص دهد که این اختلال مربوط به چه چیزی میباشد .در مرحله دوم درمان شروع خواهد شد .این درمان ها شامل درمان های دارویی .درمان های توانبخشی و انواعی از جراحی ها میباشد .هرکدام از این درمان ها بسته به نظر پزشک متخصص انجام خواهد شد .

درمان های دارویی برای بیماران مخصوصا بیمارانی که نشات گرفته از استرس و اضطراب میباشد میتواند مفید باشد .

درمان های توانبخشی شامل گفتاردرمانی میباشد .این درمان از درمان های بسیار موثر برای افراد میباشد .در گفتاردرمانی با استفاده از تکنیک هایی برای تقویت عضلات ،کاهش سفتی عضلات درگیر در اختلال بلع و ایجاد هماهنگی بین عضلات دخیل دربلع به درمان آن میپردازد.

جراحی در اختلال بلع :دراین موارد زمانی که در مجرای بلع بیمار مانعی باشد که نیازمند برطرف شدن به وسیله ی جراحی باشد جراح با کمک روش های مختلف سعی میکند این مانع را بردارد و با انجام جراحی های مختلف این عامل را برطرف کند

مرکز درمان اختلال بلع

مراکز درمان اختلالات بلع از مراکز گفتاردرمانی میباشند. به دلیل حساسیت زیاد این موضوع برای حیات و زندگی بیمار، درمان این اختلال حتما باید توسط متخصص مربوطه که گفتاردرمان میباشد انجام پذیرد. مرکز گفتاردرمانی که زیر نظر سازمان نظام پزشکی قرار دارند از مراکز درمان اختلالات بلع میباشند. مرکز گفتاردرمانی مهرآفرین در جنوب شرق تهران میتواند از مراکز بسیار خوب درمان اختلالات بلع به حساب بی آید که با کادری بسیار باتجربه در این زمینه میتواند بسیار مناسب برای این امر باشد. با شماره تماس های درج شده در سایت تماس حاصل فرمائید و از مشاوره متخصصین ما بهره مند شوید.